با توجه به سوالات متعدد دارندگان خودرو مبني بر اينکه از چه تايرهايي مي توانند براي خودروي خود استفاده کنند موارد زير در مورد مشخصات انواع تاير جهت آگاهي نمايندگان محترم يادآوري مي گردد.
شرح اعداد و نوشته هاي روي تاير
روي ديواره بيروني هر تاير، اعداد و كدهاي درج شده است كه در حقيقت شناسنامه تاير خودرو هستند. در شكل مفهوم اين علائم بيان شده است. در ادامه به شرح برخي از مهمترين آنها ميپردازيم.
الف) اندازه تاير
اندازه تاير خودرو با علائمي همچونP185/60R14
نشانداده ميشود.که بدين معني ميباشد:
P = تاير خودروي سواري
185= پهناي تاير(برحسب ميليمتر)
60= نسبت ارتفاع ديواره تاير به پهناي آن (برحسب ميليمتر)
R = راديال
14= قطر رينگ (بر حسب اينچ)
ب)حد بارگذاري
اين عدد نماينده حداكثر وزني است كه تاير ميتواند تحمل كند، هنگامي كه حداكثر مقدار مجاز فشار را داشته باشد و بين صفر تا 279 در انواع خودروها متغير است. براي خودروهاي سواري، عدد حد بارگذاري بين 75 تا 105 است.براي مثال، حد بارگذاري براي خودروي پرايد 76 و معادل 400 كيلوگرم بار براي هر تايراست.
توجه داشته باشيد: هرگز تايري را كه حد بارگذاري آن كمتر از ميزان توصيه شده از سوي سازنده خودروست، روي رينگ نصب نکنيد.
ج) علامت حداكثر سرعت قابل تحمل
حداكثر سرعتي كه تاير ميتواند تحمل كند، با يك حرف از A تا Z بيان ميشود. براي مثال روي جداره تاير خودروي پرايد، نماد H براي سرعت درج شده كه نشان ميدهد هنگامي كه تاير داراي فشار بار و بارگذاري مناسب است، حداكثر توان حركت 210 كيلومتردر ساعت را داراست. واضح است اگر تايري تحت تأثير حداكثر سرعت واقع شود اما فشار باد آن تنظيم نباشد و يا اضافه بار روي آن را اعمال شود، آسيب ميبيند و يا ممكن است بتركد.
| Z=149 MPH, 240 km/h | Y=186 MPH, 300km/h | W=168 MPH, 270km/h |
| V=149 MPH, 240km/h | H=130 MPH, 210km/h | U=124 MPH, 200km/h |
| T=118 MPH, 190km/h | S=112 MPH, 180km/h | Q=99 MPH, 160km/h |
د) تاريخ ساخت تاير
كليه تايرها داراي تاريخ ساخت روي جداره خود هستند كه با چهار رقم نشان داده ميشود. دو عدد اول نشاندهنده هفته ساخت و دو رقم بعد سال ساخت تاير هستند. براي مثال عدد “1607” نشان ميدهد اين تاير در هفته شانزدهم سال 2007 ميلادي توليد شده است. امروزه همراه تايرهاي نو خارجي، يك كارت دريافت ميكنند كه پس از وارد كردن مشخصات بايد به آدرس شركت سازنده پست شود يا تاير را از طريق اينترنت، ثبت ميکنند تا هرگونه كاركرد نامناسب بعداً قابل پيگيري باشد.
ه) تركيبات و مواد تشکيل دهنده تاير
اين بخش، مواد سازنده تاير را توضيح ميدهد. مثال:
TREAD PLIES=1-PLY POLYESTER+2 STEEL
يعني رويه تاير مركب از يك رويه پلياستري همراه دو لايه سيم فولادي است.
و) حداكثر فشار باد و بار تحميلي به تاير
عددي كه در مقابل عبارت “حداكثر فشار باد” روي تاير درج ميشود، مربوط به فشار بادي است كه بايد تايرداشته باشد، وقتي شما ميخواهيد حداكثر بار قابل تحمل را روي آن تحميل كنيد. اين عدد، مقدار فشار باد توصيه شده براي استفاده نرمال نيست. مقدار توصيه شده فشار باد تايرها روي يك پلاك كه معمولاً در لبه داخلي يكي از دو درجلو نصب ميشود، نوشته شده است. اگر آن را نيافتيد، به دفترچه راهنماي خودرو مراجعه کنيد.
| تاير هاي جلو | 3 bar | 42/6 psi | 294 kpa |
| تاير هاي عقب | 4 bar | 56/8 psi | 392 kpa |
| تبديل واحد : 6/9 kpa = 1 psi |
برطول عمر تاير خودرويتان بيفزاييد
با بهکارگيري چند توصيه ساده ميتوانيد بر عمر تاير خودرويتان بيفزاييد كه اين موضوع، علاوه بر صرفه اقتصادي، كمك خوبي نيز به حفظمحيط زيست ميكند زيرا توليد هر تاير، با آلودگي محيطي معادل سوختن 26 ليتر بنزين همراه است، ضمن آن كه دفع تايرهاي فرسوده نيز به محيطزيست صدمه وارد ميآورد. همچنين در صورت تنظيمهاي نامناسب (مانند بالانس چرخها، تنظيم فرمان و فشار باد)، مصرف سوخت بالاتر ميرود كه ضمن ضرر اقتصادي، باعث آلودگي هرچه بيشتر هوا ميشود.
به عنوان نمونه، در سال 2003 ميلادي انجمن تاير كانادا ضمن يك تحقيق دريافت كه بزرگترين عامل سايش تاير خودرو در اين كشور، تنظيم نشدن باد تايرهاست، به طوري كه تقريباً 70 درصد خودروها حداقل يك تاير داشتند كه فشار باد آن 10 درصد بالاتر بود و 56 درصد داراي تايري با باد 10 درصد كمتر از حد توصيه شده توسط سازندگان تاير بودند.
الف) اثرات كم باد بودن تاير
مهمترين خطر كم باد بودن تاير، ايمن نبودن رانندگي با چنين تايري است زيرا در اين حالت، جداره تاير داغ ميشود و احتمال تركيدگي آن افزايش مييابد. بهعلاوه عاملي كه سبب ميشود طوقه محكم روي رينگ برجا بماند، فشار باد درون تاير است. اگرتاير خيلي كم باد شود، در سرعتهاي بالا و سرپيچ (بهخصوص در هواي گرم) ممكن است از روي رينگ جدا شود. بالا رفتن مصرف بنزين هم يكي ديگر از اثرات كم باد بودن تاير است زيرا سطح تماس تاير با جاده زياد ميشود. در جدول 3 اثر كم باد بودن تاير بر سرعت افزايش فرسودگي تاير و نيز افزايش مصرف سوخت نشان داده شده است. به طوري كه ملاحظه ميشود به ازاي هر 5 درصد كم باد بودن تقريباً 1 درصد بر مصرف سوخت اضافه ميشود، يعني اگر براي مثال به جاي 32 PSI توصيه شده از سوي سازنده، فشار برتاير 26 PSI باشد، ضمن آن كه مصرف سوخت 3 درصد افزايش مييابد، عمر تاير خودروي شما نيز 10 هزار كيلومتر كم ميشود.
ب) اثرات زياد باد كردن تاير
تايري كه از حد توصيه شده بيشتر باد شود، تنها روي قسمت وسط رويه آجدار حركت ميكند، لذا سايش زودهنگام در آن بخش تاير پديد ميآيد، ضمن آن كه هنگام ترمز و دورزدن، كنترل خودرو مشكل ميشود. با توجه به سهميهبندي بنزين، ممكن است برخي رانندگان تصور كنند زياد باد كردن تاير، مصرف سوخت را كاهش ميدهد. اين موضوع از نظر کاهش اصطكاك با جاده صحيح به نظر ميرسد ليكن مقرون به صرفه اقتصادي نيست زيرا كمتر شدن عمر لاستيك، رانندگي توأم با خطرات بيشتر و فرسودگي سيستم فرمان و تعليق خودرو را به همراه خواهد داشت.
ج) فاكتورهاي ديگري كه باعث فرسودگي تاير ميشوند
رانندگي در سرعت بالا كاهش عمر تاير خودرو را به همراه دارد. براي مثال اگر به جاي 80، متوسط سرعت خودرو 110 كيلومتر در ساعت باشد عمر تاير 35 درصد كاهش مييابد.
عوامل مؤثر ديگر در كاهش عمر تاير، نحوه رانندگي (ترمزهاي شديد، بكسواد و غيره) و نوع جادهاي است كه در آن تردد ميکنيد. تنظيم نشدن فرمان، در يك راستا و بالانس نبودن چرخها نيز فرسودگي تاير را به دنبال دارند.
چگونه عمر تاير را زيادتر كنيم؟
1. بازديدهاي ماهانه
تنها بخش خودرو كه با جاده در تماس است، تايرهاي آن است، پس ايمني شما هنگام رانندگي به اطمينان داشتن از صحت تايرها بستگي دارد. بازديدهاي زير به صورت حداقل ماهي يكبار در اين خصوص به شما اطمينان ميبخشد:
· باد چرخها را وقتي سرد هستند تنظيم كنيد. توجه داشته باشيد تغيير دما باعث ميشود فشار باد تاير عوض شود، هر 5 درجه تغيير در درماي هوا، 1psi در فشار باد تاير تغيير ايجاد ميکند، يعني كاهش دما به مقدار 15 درجه سانتيگراد 10درصد کمبادي را بهدنبال خواهد داشت. خود تايرها نيز بهمرور كم باد ميشوند. مثلاً هرماه بهطور متوسط، تاير خودرو2psi از فشار باد خود را ازدست ميدهد كه در هواي گرم اين كاهش فشار با سرعت بيشتري صورت ميپذيرد.
در خصوص تنظيم باد تايرها مهم است بدانيم كه هيچ كس با نگاه كردن به تاير (بهخصوص تاير راديال) نميتواند بگويد تاير كم باد است يا خير زيرا از لحاظ ظاهري حتي 50 درصد كم باد بودن هم قابلتشخيص نيست. همچنين خودروهاي گرانقيمتي كه به سيستم هشدار دهنده باد تاير مجهز هستند، تنها زماني راننده را باخبر ميکنندكه فشار باد تايرها از حد بسيار بحراني گذشته باشد.
براي اطمينان از تنظيم بودن فشار باد بايد يك درجه باد مرغوب خريداري كنيد. معمولاً درجههاي باد كه آپاراتيها به كار ميبرند دقيق نيستند زيرا بهطوردائم در معرض ضربهاند و به طرز صحيحي نگهداري نميشوند. ضمن آنكه فشار باد بايد در حالت “سرد” اندازه گرفته شود يعني خودرو حداقل سه ساعت متوقف بوده و يا كمتر از 2 كيلومتر طي مسير کرده باشد. معمولاً در حالت نرمال رانندگي دماي تاير تا 35 درجه سانتيگراد افزايش مييابد. پس اگر شما تا آپاراتي برانيد، درعمل آنجا فشار باد بهصورت دقيق اندازه گرفته نخواهد شد، پس بهتر است با درجه باد خانگي خود آن را امتحان کنيد.
تايرها را از لحاظ فرسايش غيرمتقارن بازديد کنيد. هرگونه ساييدگي غيرمعمول ميتواند نشاني از بروز اشكال در سيستم فرمان و تعليق باشد.
اگر خورده شيشه، شن و ساير اجسام خارجي لابهلاي آجگير كرده باشد، آن را خارج كنيد. اين اجسام ميتوانند بهتدريج در تاير فروروند و سبب بروز نشتي باد از آن شوند.
2. تنظيم بودن چرخها
تنظيم بودن چرخها به معني آن است كه همه چرخهاي خودرو نسبت به محور اصلي آن كاملاً عمود و در يك راستا باشند، در غير اين صورت تاير نميتواند بهخوبي به گردش درآيد و مقداري از انرژي صرف كشيده شدن آن ميشود كه ضمن افزايش سوخت، عمر تاير را كم ميكند. براي اطمينان از تنظيم بودن چرخها خودرو را در محل مسطحي مانند يك پاركينگ خلوت به حركت در آوريد، به آرامي فرمان را رها كنيد، نبايد فرمان به هيچ سمتي بكشد. تنظيم فرمان و چرخها بايد حداقل هر 25 هزار كيلومتر يا سالي يكبار انجام شود.
3. بالانس تايرها
بهطور معمول تاير و متعلقات چرخ روي هم حدود 20 كيلوگرم وزن دارند. اگر اين وزن به طور همگن روي چرخ توزيع نشده باشد بهاصطلاح گفته ميشود چرخ بالانس نيست. تغييري ناچيز بهاندازه14 گرم در اين 20 كيلو سبب ميشود خودرو هنگام حركت مرتعش شود. اگر در فرمان لرزش احساس ميكنيد احتمالاً چرخهاي جلو بالانس نيستند و اگر در صندلي لرزش ميبينيد چرخهاي عقب از بالانس خارج شدهاند.
لازم است با مراجعه به آپاراتي هر 20 هزار كيلومتر از بالانس بودن چرخها اطمينان پيدا کنيد. فراموش نكنيد در يك شاهراه كه با سرعت 120 كيلومتر بر ساعت در حال حركت هستيد، هر تاير حداقل 14 بار در ثانيه در حال چرخيدن است. بالانس نبودن سبب خرابي جلوبندي و سيستم تعليق خودروي شما نيز خواهد شد.
4. جابهجا كردن چرخها
بهتر است هر 5 تا 8 هزار كيلومتر، جاي تايرها را با يكديگر عوض كنيد، به اين دليل که تايرهاي جلو سريعتر ساييده ميشوند زيرا وظيفه چرخش خودرو در پيچها را نيز انجام ميدهند، بهخصوص اگر خودروي شما اكسل جلوست، سايش سريعتر رخ ميدهد. نحوه تعويض تايرها با يكديگر در دفترچه راهنماي خودرو درج ميشود.
5. نگهداري لاستيك
تاير را بايد در محيط تميز به صورت عمودي انبار كنيد، جايي كه از نور مستقيم آفتاب يا نورهاي مصنوعي شديد، حرارت، موتورهاي الكتريكي (بهدليل ايجاد اوزون) و هيدروكربنها (برشهاي نفتي) دور باشد. اگر لاستيك را روي رينگ نگه ميداريد، باد آن را روي 15psi تنظيم كنيد تا از ترك برداشتن جلوگيري شود.
چه زماني به لاستيك نو نياز داريم؟
هنگامي كه آج رويه به 6/1 ميليمتر كاهش يابد بايد تاير را عوض كرد. اطلاع از ارتفاع آج اغلب با درجه مخصوص عمق سنج آج انجام ميشود.
